İçeriği Paylaş!
Yaşlı bireylerin sağlıklı, mutlu ve huzurlu bir yaşam sürdürebilmeleri için dikkat edilmesi gereken birçok faktör bulunmaktadır. Yaşlı bakımının yalnızca fiziksel sağlıkla sınırlı olmadığı, psikolojik ve sosyal faktörlerin de yaşlı bireylerin mutluluğunda büyük rol oynadığı unutulmamalıdır. Bu rehber, yaşlı bireylerin yaşam kalitesini artırmak için göz önünde bulundurulması gereken yedi temel faktörü pratik öneriler çerçevesinde özetlemektedir.
Yaşlı bireylerin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için dengeli beslenmeleri büyük önem taşır. Beslenme düzeni, hastalıkların önlenmesi, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve genel enerji seviyesinin korunması açısından kritik bir faktördür.
• Protein Tüketimi: Kas kaybını önlemek için yeterli protein alımı sağlanmalıdır. Balık, tavuk, yumurta, baklagiller ve süt ürünleri tüketilmelidir. Kırmızı et, yumurta ve mercimek gibi besinler demir açısından da yararlıdır. Çiğneme güçlüğü olan kişilerde köfte özelikle tercih edilebilir
• Vitamin ve Mineraller: D vitamini, demir, B12 vitamini ve kalsiyum eksikliği yaşlı bireylerde sıktır. Özellikle kronik hastalıklar ve bu sebeple kullanılan ilaçlar bazı minerallerin kaybına sebep olabilir. Taze sebze ve meyveler zengin mineral kaynağıdır; bolca tüketilmelidir. Gerektiğinde doktor kontrolünde gerekli takviyeler alınmalıdır.
• Sıvı Tüketimi: Yaşlı bireylerde birçok nedenle sıvı kaybı (dehidratasyon) sıktır ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca yaşlı bireylerde susama duyusu azalmıştır. Günde en az 1.5-2 litre su içmeleri için teşvik edici yöntemler geliştirilebilir
• Özel Gruplarda Beslenme: Şeker hastalığı (diyabet), yüksek tansiyon (hipertansiyon), kalp yetersizliği ve böbrek hastalıkları gibi kronik hastalıkları olan bireylerin tıbbi önerilere uygun şekilde beslenmeleri gerekir. Örneğin hipertansiyonu veya kalp yetersizliği olan yaşlı bireylerde tuz tüketiminin azaltılması, böbrek sorunu olan kişilerde ise hastalığın evresine göre daha çok veya daha az su tüketilmesi önerilir.
Yaşlı bireylerin sağlıklı kalabilmeleri için kaliteli bir uyku düzenine sahip olmaları önemlidir. Uyku düzenindeki bozulmalar, hafıza kaybı, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve depresyon gibi sorunlara yol açabilir.
• Uyku Saatleri: Uyku düzeninin korunması için her gün benzer saatlerde yatıp kalkılması önerilir.
• Konforlu Bir Uyku Ortamı: Uygun yatak ve yastık seçimi, odanın havalandırılması, gürültüsüz ve ışık düzeyi uygun bir ortam sağlanması uyku kalitesini artırır.
• Uyku Hijyeni: İyi bir uyku için uyku saatinden 4-6 saat önce kafeinli gıdaların tüketilmemesi, 1-2 saat önce bilgisayar ve akıllı telefon gibi mavi ekran etkisi yapacak cihazların kullanılmaması önerilir.
• Gündüz Uykusundan Kaçınmak: Gündüz saatlerinde kısa kestirmeler dışındaki uyku, gece uykusunu azaltır ve uyku düzenini bozar. Gündüz saatlerinde kişinin ilgisini çekebilecek hobi ve uğraşları sürdürmek çok önemlidir.
Yaşlı bireylerin fiziksel aktivitelerini sürdürmeleri, kas ve eklem sağlığını desteklemekte ve genel yaşam kalitesini artırmaktadır. Gündüz daha çok egzersiz yapan ve bol hareket eden yaşlı bireylerin daha iyi uyudukları bilinmektedir. Benzer şekilde düzenli egzersizin düşme riskini azalttığı gösterilmiştir.
• Hafif Egzersizler: Günlük kısa yürüyüşler, esneme hareketleri ve basit yoga hareketleri yaşlı bireyler için uygundur.
• Denge ve Koordinasyon Egzersizleri: Düşme riskini azaltmak için düzenli denge çalışmaları yapılmalıdır.
• Kas Güçlendirme: Hafif ağırlık çalışmaları veya direnç bantları kullanılarak kas kaybı önlenebilir.
Psikolojik sağlık, yaşlı bireylerin genel mutluluğu için kritik bir öneme sahiptir. Yaşlılık dönemi yalnızlık hissi, kaygı ve depresyon gibi durumlarla ilişkilendirilebileceğinden, sosyal ve zihinsel aktiviteler büyük önem taşır.
• Sosyal Bağlantılar: Aile bireyleri ve arkadaşlarla düzenli iletişim sağlanmalıdır.
• Hobi ve Uğraşlar: Resim yapmak, kitap okumak, müzik dinlemek ve bahçeyle ilgilenmek gibi aktiviteler teşvik edilmelidir.
• Zihinsel Egzersizler: Bulmaca çözmek, satranç oynamak gibi aktiviteler bilişsel fonksiyonların korunmasına yardımcı olur.
• Psikolojik Destek: Depresyon ve endişe(anksiyete) anksiyete belirtilerine karşı karşı uyanık olunmalı ve gereken tıbbi destek erkenden alınmalıdır.
Yaşlı bireylerin sağlığını koruyabilmek için düzenli sağlık kontrolleri ihmal edilmemelidir.
• Rutin Muayeneler: Yılda en az bir kez genel sağlık kontrolü yapılmalıdır.
• İlaç Kullanımı: Kullanılan ilaçların düzenli ve doğru bir şekilde alınması sağlanmalıdır. Bunun için alarmlı dijital ilaç kutuları veya hatırlatıcı çevrim içi uygulamalardan yararlanmak artık mümkündür. Diğer yandan ülkemizde ve dünyada çoklu ilaç kullanımı (polifarmasi) çok yaygındır, yaşlı bireylerin hangi ilaçlara ve hangi dozda gerçekten ihtiyacı olduğu sık aralıklarla değerlendirilmelidir.
• Kronik Hastalık Yönetimi: Yaşlı bireylerde kronik hastalıklar daha hızlı ilerleyebilir ve daha fazla ek sorunlara sebep olabilir. Hipertansiyon, diyabet, kalp yetersizliği gibi kronik hastalıkları olan bireylerin düzenli olarak hekim doktor kontrolünde olmaları çok önemlidir.
Yaşlı bireylerin yaşadığı ortamın güvenli ve konforlu olması, kazaların ve düşmelerin önlenmesi açısından büyük önem taşır.
• Kaymaz Zeminler: Kaygan yüzeyler önlenmeli, halılar ve paspaslar sabitlenmelidir.
• Yeterli Aydınlatma: Gece yürüyüşlerini kolaylaştırmak için yeterli ışıklandırma sağlanmalıdır.
• Banyo ve Tuvalet Güvenliği: Tutunma barları, kaymaz zemin kaplamaları gibi önlemler alınmalıdır. Küvet veya duş teknesi yerine hem zemin duş mekânı tercih edilebilir.
Yaşlı bireylerde düşme riskinin azaltılması ve düşmelerin önlenmesi hakkında daha ayrıntılı bilgi için buraya tıklayarak ilgili blog yazımızı okuyabilirsiniz.
Yaşlı bireylerin sosyal hayata dahil olmaları, zihinsel ve duygusal sağlıklarını korumalarına yardımcı olur.
• Topluluk Etkinlikleri: Mahalle, dernek veya kulüplerde sosyal etkinliklere katılım teşvik edilmelidir.
• Gönüllü Faaliyetler: Yaşlı bireylerin topluma katkı sağlamalarına yardımcı olacak gönüllü projeler önerilebilir. Böylece yaşlı bireylerin deneyimlerini genç kuşaklara aktarmak daha mümkün olabilir.
• Dijital Bağlantılar: Teknolojik gelişmelere uyum sağlamaları için yaşlı bireyler akıllı telefon, internet ve sosyal medya kullanımı konusunda teşvik edilmelidir. Dijital okuryazarlık ve dijital sağlık okuryazarlığının yaygınlaşması ile yaşlı bireylerin dijital sağlık ürünlerini kullanmaları kolaylaşabilir.
Yaşlı bireylerin yaşam kalitesini artırmak için dikkat edilmesi gereken birçok faktör bulunmaktadır. Beslenme, fiziksel aktivite, uyku düzeni, zihinsel sağlık, tıbbi kontroller, güvenli yaşam alanı ve sosyal katılım, yaşlı bireylerin sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürmesine yardımcı olan temel etkenlerdir. Bu pratik öneriler, yaşlı bireylere yönelik bakım süreçlerini daha bilinçli ve etkin bir şekilde yönetmenize yardımcı olabilir. Yaşlı bireylerimizin yaşam kalitesini artırmak, toplum olarak hepimizin sorumluluğudur.
Diğer yazılarımıza göz atın:
Düşme riskini azaltmak mümkün. Peki düşme nasıl önlenir?İçeriği Paylaş!